KİTAPLAR GÖRME ENGELLİLER İÇİN DİLE GELDİ

  Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji Laboratuarı (GETEM) tarafından tasarlanan Telefon Kütüphanesi projesi, görme engellilerin bilgi kaynaklarına erişimini sağlamayı amaçlıyor. Bu amaçla GETEM, Türkiye'de 400 bin civarında görme engelli bireyin yanı sıra diğer türde engeli olan bireylere de telefon üzerinden seslendirilmiş kitapları sunuyor. Yüzlerce sesli kitabın görme engellilere ücretsiz olarak sunulduğu uygulama,  0 800 219 91 91 numaralı telefon üzerinden hizmet veriyor.

  Sadece ev telefonları üzerinden faydalanılabilen Telefon Kütüphanesi’nin kullanıcıları, diledikleri kitabı seçme, bir sonraki aramada kaldığı yerden devam etme ya da bölümler arasında ileri-geri gidebilme gibi gelişmiş özelliklerden de yararlanabiliyor. Kütüphanede hikâye, roman ve şiir türü kitapların yanı sıra, Türkiye üniversitelerinde okutulmakta olan derslere ait ders ve konferansların kayıtları da bulunmaktadır. Sesli kütüphanede bulunan yayınlar çoğunlukla Türkçe ve İngilizce olarak sunuluyor.

  Konu hakkında sorularımızı yanıtlayan GETEM yürütme direktörlüğünü üstlenen Engin Yılmaz, GETEM'in 4 kişilik bir kadro ile yönetildiğini belirtti. GETEM'in işleyişinden bahsederken bu projenin engellilerin bir parçası olduğunun altını çizen Yılmaz, "Biz burada görme engelli öğrencilere ve diğer engelli öğrenci gruplarına danışmanlık yapıyoruz. Onların çeşitli teknoloji kullanımıyla ilgili bilgiler veriyoruz. Nasıl yapacaklarıyla ilgili akademik olarak danışmanlıklar yapıyoruz. Gerektiğinde onlara eğitim materyallerinin üretiminde yardımcı oluyoruz" şeklinde ifadelerini sundu.

  Ayrıca Yılmaz, "Bunlar GETEM’in okul içerisindeki çalışmalarıdır. Diğer işlevi ise tüm Türkiye çapında hayata geçirdiğimiz e-kütüphanedir.  Hem sesli hem elektronik ortamda kitap üretiyoruz. Burada 4500 civarındaki görme engelli üyemiz var ve Türkiye’nin dört bir yanından görme engellilere bu kitapları okutmayı amaçlıyoruz." dedi.

  GETEM'in Boğaziçi Üniversitesi'nin bünyesinde barınan bir kurum olduğunu ve ayrıca Rektörlüğe bağlı kaldığını belirten Yılmaz, "Kurumumuz Boğaziçi Üniversitesi'nin kaynaklarıyla yürütülüyor. Engelliler birimine verilen bütçe kapsamında GETEM’in de bir bütçesi oluyor. Personeli yine YÖK bünyesinde Boğaziçi Üniversitesi'nin personelleri içerisinden seçiliyor. Bunlar dışında ek bir gelirimiz yok." şeklinde konuştu.

  Öğrenci Kulüpleri’nin işleyişte ve uygulama da bir rollerinin olmadığını söyleyen Yılmaz: "Kulüplerle beraber bazı etkinlikler hakkında birlikte hareket ettiğimiz oluyor fakat bunlar sıklıkla olmasa da GETEM’e olumlu sonuçlar doğurabiliyor. Desteğin yüksek olmasını isterdik tabii ki de onlarında bu projelerde boy göstermelerini, genel olarak yardımlarda bulunmalarını arzuluyoruz." dedi.

  E-Kütüphane'de seslendirmelerin kimler tarafından yapıldığını sorduğumuz da ise Yılmaz, "Seslendirmeler gönüllü okuyucular tarafından yapılmaktadır. Gönüllü okuyucular her öğrenci grupları arasından olabilir. Başvurularla birlikte dışarıdan çeşitli kişiler; ev hanımı olabilir, firmalarda kurumlarda çalışan insanlar olabilir. Bu kişiler bize gönüllü okuyucular bölümünden başvuru yapıyorlar biz onlardan, önce 5 dakikalık deneme kaydı istiyoruz.  Deneme kayıtlarını okumaya uygunluğu, ses tonu biçimi, diksiyon düzeni gibi durumlar çerçevesinde  başarılı bulursak bizim talep ettiğimiz kitaplar bölümünden istedikleri bir kitabı arzulayarak seçtikleri kitabı alıyorlar ve okumaları için 3 aylık bir süre veriyoruz bu süre zarfında kitabı okuyarak bize teslim ediyorlar." şeklinde belirtti.

  Projenin Engelliler tarafından kullanım oranını açıklayan Yılmaz, "Boğaziçi Üniversitesi’nin bir sürü web sayfası var. Bunlar Boun.edu.tr adresine bağlı olduğu web sayfalarıdır. İçlerinde ise en çok ziyaret edilen GETEM’dir. 4500 üyemiz sürekli kitapları indiriyorlar ve böylelikle kendi içerisindeki kitleyi belirli bir oranda kullanıma teşvik ediyor.” şeklinde ifade etti.

  Projede ki E-Kütüphane içerisinde bulunan seslendirilmiş kitap sayısı 15 bin 989 dur. Bunların 10 bin civarının insan sesiyle seslendirilmiş olduğunu söyleyen Yılmaz: " Bu sesli kitaplar dışında geri kalanı metin dediğimiz yani elektronik formatta seslendirilmiş kitaplardır.  Bunun dışında sitemizde sesli betimlemeli filmlerin mp3 dosyaları vardır. Fakat  ilk olarak üyelik gerekiyor. Üye olurken de görme engelli olmalarını rapor ile belgelemeleri isteniyor. Sonra belgeler niteliğinde sitemizde ki -üye olmak istiyorum- linkine tıklayarak üyelik işlemlerini gerçekleştiriyorlar ve sunmuş olduğumuz E-kütüphane uygulamasından yararlanabiliyorlar. " diyerek kullanım koşullarını belirtti.

  Kütüphane içeriğinin arz-talep dengesi üzerine kurulduğunu vurgulayan Yılmaz, "Roman öykü en çok okunan kitaplar onlar oluyor. Ders kitapları elimizden geldiğince seslendiriyoruz ya da elektronik formatta tarıyoruz. Böylece her çeşit kitap birikiminde yardım sağlamaya çalışıyoruz. Erişebilirlik önemli bir kavramdır. Erişebilirlik, her şeyden önce ayrıcalık değildir, bir haktır. Bizim arzumuz yayın evlerinden çıkan tüm kitapları herkese erişilebilir durumda hazırlamaktır. Bu durum gerçekleşene kadar mücadelemiz devam edecek." şeklinde konuştu.

  Diğer Üniversitelere yayma fikri ve bu uygulamadan nasıl yararlanılıyor sorusuna ise cevap veren Yılmaz, "Her üniversite de ayrı bir GETEM kurulmasına gerek yok açıkçası. Burası bir e-kütüphane. Türkiye de yaklaşık bu türde farklı farklı yerlerde 11 tane kütüphane var.  Önemli olan başka üniversitedeki öğrencilere erişebilmek. Elimizden geldiğince de erişmeye çalışıyoruz” diye sözlerini tamamladı.