KİTAPLAR GÖRME ENGELLİLER İÇİN DİLE GELDİ
Boğaziçi
Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji Laboratuarı (GETEM) tarafından tasarlanan
Telefon Kütüphanesi projesi, görme engellilerin bilgi kaynaklarına erişimini
sağlamayı amaçlıyor. Bu amaçla GETEM, Türkiye'de 400 bin civarında görme engelli
bireyin yanı sıra diğer türde engeli olan bireylere de telefon üzerinden seslendirilmiş
kitapları sunuyor. Yüzlerce sesli kitabın görme
engellilere ücretsiz olarak sunulduğu uygulama,
0 800 219 91 91 numaralı telefon üzerinden hizmet veriyor.
Sadece ev telefonları üzerinden
faydalanılabilen Telefon Kütüphanesi’nin kullanıcıları, diledikleri kitabı
seçme, bir sonraki aramada kaldığı yerden devam etme ya da bölümler arasında
ileri-geri gidebilme gibi gelişmiş özelliklerden de yararlanabiliyor.
Kütüphanede hikâye, roman ve şiir türü kitapların yanı sıra, Türkiye
üniversitelerinde okutulmakta olan derslere ait ders ve konferansların
kayıtları da bulunmaktadır. Sesli kütüphanede bulunan yayınlar çoğunlukla
Türkçe ve İngilizce olarak sunuluyor.
Konu hakkında sorularımızı yanıtlayan GETEM
yürütme direktörlüğünü üstlenen Engin Yılmaz, GETEM'in 4 kişilik bir kadro ile
yönetildiğini belirtti. GETEM'in işleyişinden bahsederken bu projenin
engellilerin bir parçası olduğunun altını çizen Yılmaz, "Biz burada görme
engelli öğrencilere ve diğer engelli öğrenci gruplarına danışmanlık yapıyoruz.
Onların çeşitli teknoloji kullanımıyla ilgili bilgiler veriyoruz. Nasıl
yapacaklarıyla ilgili akademik olarak danışmanlıklar yapıyoruz. Gerektiğinde
onlara eğitim materyallerinin üretiminde yardımcı oluyoruz" şeklinde
ifadelerini sundu.
Ayrıca Yılmaz, "Bunlar GETEM’in okul
içerisindeki çalışmalarıdır. Diğer işlevi ise tüm Türkiye çapında hayata
geçirdiğimiz e-kütüphanedir. Hem sesli
hem elektronik ortamda kitap üretiyoruz. Burada 4500 civarındaki görme engelli
üyemiz var ve Türkiye’nin dört bir yanından görme engellilere bu kitapları
okutmayı amaçlıyoruz." dedi.
GETEM'in Boğaziçi Üniversitesi'nin bünyesinde
barınan bir kurum olduğunu ve ayrıca Rektörlüğe bağlı kaldığını belirten
Yılmaz, "Kurumumuz Boğaziçi Üniversitesi'nin kaynaklarıyla yürütülüyor.
Engelliler birimine verilen bütçe kapsamında GETEM’in de bir bütçesi oluyor.
Personeli yine YÖK bünyesinde Boğaziçi Üniversitesi'nin personelleri
içerisinden seçiliyor. Bunlar dışında ek bir gelirimiz yok." şeklinde
konuştu.
Öğrenci Kulüpleri’nin işleyişte ve uygulama
da bir rollerinin olmadığını söyleyen Yılmaz: "Kulüplerle beraber bazı
etkinlikler hakkında birlikte hareket ettiğimiz oluyor fakat bunlar sıklıkla
olmasa da GETEM’e olumlu sonuçlar doğurabiliyor. Desteğin yüksek olmasını
isterdik tabii ki de onlarında bu projelerde boy göstermelerini, genel olarak
yardımlarda bulunmalarını arzuluyoruz." dedi.
E-Kütüphane'de
seslendirmelerin kimler tarafından yapıldığını sorduğumuz da ise Yılmaz,
"Seslendirmeler gönüllü okuyucular tarafından yapılmaktadır. Gönüllü
okuyucular her öğrenci grupları arasından olabilir. Başvurularla birlikte
dışarıdan çeşitli kişiler; ev hanımı olabilir, firmalarda kurumlarda çalışan
insanlar olabilir. Bu kişiler bize gönüllü okuyucular bölümünden başvuru yapıyorlar
biz onlardan, önce 5 dakikalık deneme kaydı istiyoruz. Deneme kayıtlarını okumaya uygunluğu, ses
tonu biçimi, diksiyon düzeni gibi durumlar çerçevesinde başarılı bulursak bizim talep ettiğimiz
kitaplar bölümünden istedikleri bir kitabı arzulayarak seçtikleri kitabı
alıyorlar ve okumaları için 3 aylık bir süre veriyoruz bu süre zarfında kitabı
okuyarak bize teslim ediyorlar." şeklinde belirtti.
Projenin Engelliler tarafından kullanım
oranını açıklayan Yılmaz, "Boğaziçi Üniversitesi’nin bir sürü web sayfası
var. Bunlar Boun.edu.tr adresine bağlı olduğu web sayfalarıdır. İçlerinde ise en
çok ziyaret edilen GETEM’dir. 4500 üyemiz sürekli kitapları indiriyorlar ve
böylelikle kendi içerisindeki kitleyi belirli bir oranda kullanıma teşvik
ediyor.” şeklinde ifade etti.
Projede ki E-Kütüphane içerisinde bulunan
seslendirilmiş kitap sayısı 15 bin 989 dur. Bunların 10 bin civarının insan
sesiyle seslendirilmiş olduğunu söyleyen Yılmaz: " Bu sesli kitaplar
dışında geri kalanı metin dediğimiz yani elektronik formatta seslendirilmiş
kitaplardır. Bunun dışında sitemizde
sesli betimlemeli filmlerin mp3 dosyaları vardır. Fakat ilk olarak üyelik gerekiyor. Üye olurken de
görme engelli olmalarını rapor ile belgelemeleri isteniyor. Sonra belgeler
niteliğinde sitemizde ki -üye olmak istiyorum- linkine tıklayarak üyelik işlemlerini
gerçekleştiriyorlar ve sunmuş olduğumuz E-kütüphane uygulamasından
yararlanabiliyorlar. " diyerek kullanım koşullarını belirtti.
Kütüphane içeriğinin arz-talep dengesi
üzerine kurulduğunu vurgulayan Yılmaz, "Roman öykü en çok okunan kitaplar
onlar oluyor. Ders kitapları elimizden geldiğince seslendiriyoruz ya da
elektronik formatta tarıyoruz. Böylece her çeşit kitap birikiminde yardım
sağlamaya çalışıyoruz. Erişebilirlik önemli bir kavramdır. Erişebilirlik, her
şeyden önce ayrıcalık değildir, bir haktır. Bizim arzumuz yayın evlerinden
çıkan tüm kitapları herkese erişilebilir durumda hazırlamaktır. Bu durum
gerçekleşene kadar mücadelemiz devam edecek." şeklinde konuştu.
Diğer Üniversitelere yayma fikri ve bu
uygulamadan nasıl yararlanılıyor sorusuna ise cevap veren Yılmaz, "Her
üniversite de ayrı bir GETEM kurulmasına gerek yok açıkçası. Burası bir
e-kütüphane. Türkiye de yaklaşık bu türde farklı farklı yerlerde 11 tane
kütüphane var. Önemli olan başka
üniversitedeki öğrencilere erişebilmek. Elimizden geldiğince de erişmeye
çalışıyoruz” diye sözlerini tamamladı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder